سرقت هالیوودی از صندوق امانات بانک ملی

در یک اتفاق نادر ، پنجشنبه شب و در ساعات بامدادی ۱۳ خرداد ۱۴۰۱ سارقان از طریق درب پشت ساختمان بانک ملی ( شعبه ممتاز خیابان انقلاب‌ تهران ) در داخل پارکینگ داخلی وجود دارد  با قطع دزدگیر و سیستم امنیتی سلام با تخریب و بریدن قفل وارد ساختمان شده و بعد از برش دادن در گاوصندوقی بزرگ و بر هم زدن رمز آن به محوطه صندوق امانات بانک وارد شده و ۲۵۰ صندوق امانات تخریب نمودند اما محتویات فقط ۱۶۹ صندوق تخلیه شده است . همچنین بخشی از تجهیزات اتاق سرور و مرکز مانیتورینگ بانک و دستگاه ضبط تصاویر ! نیز به سرقت رفته است . بعد از عمليات ۰ سرقتی حدودا ۱۲ ساعته  نیز از همان درب پشتی که وارد شده بودند خارج شده و دوباره بر روی آن در قفل زده و در نهایت از پارکینگ خارج شدند. میزان سرقت هم با توجه به محرمانه بودن اموال داخل صندوق امانات مشخص نیست و بعد از تعطیلات سه روزه کارمندان با ورود به محل کا خود متوجه سرقت شدند. با توجه به سرقت دستگاه های مانیتورینگ و ضبط تصاویر اطلاعات دقیقی در دسترس نیست!

تحقيقات برای روشن شدن موضوع ادامه دارد و چند نفر نیز به علت قصور و سهل انگاری بازداشت شدند. البته سیزده سارق مربوطه بعد از یک هفته دستگیر شدند.

ظاهرا سیستم هشدار بانک که باید هم به موبایل رئیس بانک و هم به سامانه پلیس متصل باشد، فقط به موبایل رئیس بانک متصل بوده است و این سرقت به موبایل رئیس بانک پیامک شد اما به دلیل اینکه در سنوات گذشته این سامانه هشدار اشتباهی داده بوده است رئیس بانک به پیامک اعتنایی نکرد.

صندوق امانات بانک ها بر خلاف اسم رایج آن صندوقی اجاره‌ای بوده و نه صندوق امانات و مشتری ، صندوقی را در بانک برای نگهداری اسناد یا اموال خود را در ازای پرداخت دوره‌ای ماهانه یا سالانه از بانک اجاره می‌کند. بنابراین بانک‌ها به عنوان مالک صندوق ، مسئولیتی در قبال رد امانت یا گم شدن یا سرقت محتوای صندوق‌های اجاره‌ای ندارند و فقط وظیفه تامین امنیت صندوق‌ها را برعهده دارند. 

البته برخی بانک‌ها از جمله بانک آمریکایی ولز فارگو در قرارداد اجاره صندوق به صراحت اعلام می‌کنند ، محتویاتی که اجاره کننده در صندوق قرار می‌دهد، بیمه نیستند و فرد طرف قرارداد بهتر است یک قرارداد بیمه ای مناسب نیز منعقد کند. همچنین بانک آمریکا نیز در قوانین خود تاکید کرده که محتویات نقد صندوق‌ها مشمول قانون بیمه سپرده‌های بانکی که معمولا از سوی بانک‌های مرکزی اعمال می‌شود، نمی‌شود.

در آئین‌نامه ایجاد و واگذاری صندوق امانات بانک های ایران میز آمده است : "

اجاره صندوق اجاره‌ای کاملاً شخصی و اسمی است یعنی فقط اجاره‌کننده می‌تواند از آن استفاده کند. صندوق‌های اجاره‌ای در ابعاد و اندازه‌های مختلف بوده و هر یک‌به‌دو قفل مجهز است، یک قفل مربوط به مشتری و یک قفل متعلق به بانک است که هر قفل دارای یک کلید اصلی و یک کلید یدکی است. هر دو کلید قفل مشتری ، در موقع اجاره به او تحویل خواهد شد.

 صندوق اجاره‌ای بدون کلید دو قفل یعنی کلید قفل بانک و کلید مشتری باز نخواهد شد . هر دو کلید قفل مشتری نزد مشتری خواهد بود. اگر در نتیجه عدم مراقبت مشتری، هر دو کلید وی مفقود شود و بانک ناچار به شکستن صندوق شود ، مشتری ملزم به پرداخت مبلغی برابر بهای قفل و دو کلید طبق تعرفه بانک بابت خسارت شکستن و هزینه‌های تعمیر و رنگ وب‌های کلیدها و قفل صندوق است. درصورتی‌که یکی از کلیدهای قفل مشتری مفقود شود مشتری باید فوراً بانک را آگاه سازد تا قفل صندوق با حضور وی تغییر داده شود و در این صورت مشتری ملزم به پرداخت مبلغی بابت بهای کلید و هزینه تعمیر قفل طبق تعرفه بانک است.  مشتری می‌تواند در صندوق خود هرگونه اشیاء و اسنادی را که متناسب با حجم صندوق باشد بگذارد به‌شرط آنکه اشیائی نباشد که درنتیجه فساد و یا علل دیگر به صندوق و خزانه بانک خسارت وارد آورد. به‌هرحال هر نوع خسارتی که از این بابت یا تحت هر عنوان دیگری به بانک وارد شود بر عهده مشتری خواهد بود. مشتریانی که دارای گواهینامه اجاره صندوق باشند می‌توانند در کلیه ساعات اداری بانک به محل صندوق اجاره‌ای مراجعه و پس از تکمیل و امضاء پروانه ورود و تسلیم آن به مسئول مربوطه به صندوق خود سرکشی کنند. 

مشتری می‌تواند برای باز کردن صندوق و گذاشتن و برداشتن اشیاء و اسناد و امور دیگر مربوط به صندوق به شخص دیگری به صورت محضری به دیگری وکالت دهد. اجاره صندوق اجاره‌ای قابل‌انتقال نیست . ماده ۷ آیین‌نامه صندوق‌های اجاره‌ای بانک ملی که تصویر این آیین‌نامه در سایت بانک ملی نیز قابل دسترسی است و اتفاقا با فونت درشت‌تر نسبت به سایر مواد آیین‌نامه نوشته شده، به صراحت اعلام کرده است که بانک هیچگونه مسئولیتی راجع به محتویات صندوق و زیان‌های وارده به آن ندارد ... نظر به اینکه بانک و بیمه‌گر از محتویات صندوق که توسط مشتری اجاره کننده در صندوق قرار داده شده بی اطلاع بوده و از آنجا که مراجعات مکرر مشتری به صندوق امکان‌پذیر است لذا بیمه محتویات صندوق منتفی می‌باشد. بانک در این خدمت صرفا محلی را به مشتری اجاره داده است و محتویات صندوق، امانت محسوب نگردیده و مسئولیتی بابت رد امانت وجود نخواهد داشت.

عمدتاً بانک‌ها در خوش بینانه‌ترین حالت تنها متعهد به پرداخت سقف پایینی از خسارت وارده در قراردادهای خود می‌شوند. به عنوان نمونه ، در قرارداد صندوق امانات بانک‌ ولز فارگو مسئولیت این بانک را تا ۵۰۰ دلار و سقف تعهد بانک جی پی مورگان  تا ۲۵ هزار دلار و تعهد مسئولیت پذیری بانک سیتی گروپ تا ۵۰۰ برابر نرخ اجاره سالانه صندوق اجاره‌ای است .

با توجه به سوابق نه چندان مطلوب پرونده شکایت‌های قضایی مالباختگان صندوق‌های اجاره‌ای و مشخص نبودن مرجعی مسئول برای برآورد خسارت مورد ادعا ، پیشنهاد می شود افراد لیست و تصویر اموال و اشیای گرانبهای خود را تهیه و آن را بیمه و کارشناسی نمایند.

لذا لزوم صدور بیمه نامه جهت افزایش اطمینان خاطر صاحبان صندوق‌های اجاره‌ای در برابر خسارت‌های مالی و احتمالی ناشی از آتش‌سوزی، انفجار، بلایای طبیعی و سرقت ( با هزینه صاحب کالا ضروری به نظر می رسد.

بیمه محتویات صندوق‌های اجاره‌ای به دو صورت انجام می‌شود :  نخست به همان روش پیشنهادی بانک که فرد اجاره کننده صندوق با پرداخت هزینه مشخصی به شرکت بیمه ، محتویات آن را تا سقف دلخواه یا مورد توافق با شرکت طرف قرادادش بیمه می‌کند. در روش دوم، فرد تک تک محتویات ارزشمند صندوق اجاره‌ای خود را بر پایه قیمت‌گذاری کارشناس رسمی شرکت، در برابر آتش‌سوزی، حوادث طبیعی و سرقت بیمه می‌کند.